فاطمه عسگری نیا- روزنامه شهروند- بیماری سرطان از آن دست بیماری‌هایی است که حتی شنیدن نامش هم با وجود پیشرفت‌های علمی در تشخیص و درمان بیماران، دلهره‌ای عجیب به جان خانواده‌ها و بیمارانشان می‌اندازد. بیماری‌ای که در کنار روند سخت و طولانی درمان، هزینه‌های کمرشکن دغدغه خانواده‌های درگیر با آن را دو چندان کرده است. از هزینه‌های درمان که بگذریم، نایاب بودن برخی داروها باعث شده تا زمان طلایی درمان برای بیماران مورد تهدید جدی قرار بگیرد. جمعیت هلال احمر ایران همواره کوشیده تا با تامین داروهای تخصصی مورد نیاز بیماران سرطانی و شیمی‌درمانی بخشی از دغدغه‌های پیش روی این گروه را بکاهد. بیمارانی که خود یا خانواده‌هایشان برای دریافت نسخه‌های دارویی به داروخانه هلال احمر مراجعه می‌کردند، همواره می‌بایست زمانی طولانی را برای دریافت نسخه خود صرف کنند و در این حین ممکن بود به واسطه ارتباط با بیماران عفونی، به خصوص در دو سال اخیر و زمان شیوع بیماری کرونا، سیستم ایمنی ضعیف آنها در برابر بیماری‌های واگیردار تهدید شود. موضوعی که از نگاه هلال احمری‌ها دور نماند و در ابتدای سال جاری با تفکیک محل خدمت به بیماران شیمی‌درمانی و سایر مراجعه‌کنندگان، کوشید تا بخشی از این دغدغه‌ها را کم کند. به این بهانه سری به داروخانه تخصصی بیماران شیمی‌درمانی زدیم تا از زبان بیماران وضعیت جدید توزیع داروهای آنها را ارزیابی کنیم.
حول و حوش ساعت 11 صبح به داروخانه تخصصی شیمی‌درمانی هلال احمر رسیدیم. تمام صندلی‌ها میزبان خانواده بیمارانی است که به انتظار دریافت نسخه‌های خود نشسته‌اند. با اینکه بخش توزیع نسخه بیماران شیمی‌درمانی را جدا کرده‌اند، اما باز جمعیت قابل توجهی در داروخانه حضور دارند. مرد جوانی سرش را به دیوار داروخانه تکیه داده بود و گاه، بی‌آنکه حواسش باشد نسخه در دستش را مچاله می‌کرد؛ کلافه و سردرگم: «پسر 6 ساله‌ای دارم که تازه دو ماه است طبق اعلام نظر پزشکان به سرطان خون مبتلا شده و شیمی‌درمانی آغاز شده است.» بغضش را فرو می‌خورد. نگاهی خشمگین به نسخه مچاله‌شده دستش می‌اندازد و می‌گوید: «تمام داروخانه‌های شهر را گشته‌ام. اصلا داروها پیدا نمی‌شود. این جا تنها جایی است که جز یک قلم، بقیه داروها را دارند.» راننده تاکسی اینترنتی است و هزینه‌های درمان در همین مدت کوتاه امانش را بریده است. مرد غریبه میانسالی، با موهای سپید و قامتی بلند، وقتی که حرف‌های این جوان را می‌شنود، او را محکم در آغوش می‌گیرد؛ سرش را در میانه بازوانش می‌گیرد و با بیان اینکه می‌دانم چه رنجی می‌کشی، سعی می‌کند مرد جوان را دلداری دهد. در میان قربان‌صدقه‌هایش می‌گوید: «اگر هلال احمر و داروخانه‌هایش نبود بچه‌هایمان می‌مردند. امان‌مان بریده است، اول از درد و رنج بیماری، دوم از گرانی داروها.»
می‌گوید 7 سال است دخترش گرفتار سرطان شده و او در تمام این سال‌ها از داروخانه‌های هلال احمر داروهای مورد نیاز را دریافت کرده است: «قبلا به داروخانه مرکزی می‌رفتیم. از ساعت هفت و نیم صبح تا یک ظهر اسیر بودیم. مردم خسته و کلافه بودند و پرسنل را هم خسته می‌کردند. اما از ابتدای امسال این دومین‌بار است که به این داروخانه مراجعه می‌کنم و حداکثر معطلی من حدود دو ساعت می‌شود، آن هم به خاطر ثبت داروها در سیستم بیمه و این شرایط، فشار روانی ما را کمتر کرده است. از طرف دیگر، نگران نیستیم به خاطر ارتباط با بیماران عفونی سیستم ایمنی بیماران‌مان تهدید شود.»
اینجا احساس غربت نمی‌کنیم
همین‌طور که مشغول گپ‌وگفت با بیماران و خانواده‌های آنها بودیم، نگاه بی‌رمق زن میانسالی با جثه نحیف توجه‌مان را جلب می‌کند. می‌گوید از مهاجران افغانستانی در ایران است و چهار ماهی می‌شود که همسرش به سرطان معده مبتلا شده است. بغضش راه گلو را می‌بندد. با گوشه روسری اشک‌هایش را پاک می‌کند: «ما در ایران غریبیم، اما احساس غربت نمی‌کنیم. در تمام این چهار ماه هر دارویی لازم داشته‌ایم با اینکه بیمه نیستیم با کمک هلال احمر و خیرین دریافت کرده‌ایم و این، غم ما را کم می‌کند.» از وقتی همسرش گرفتار بیماری و درمان شده او اسیر مراکز درمانی و داروخانه‌ها برای پیدا کردن داروهاست: «گاهی برای تکمیل نسخه باید تمام داروخانه‌های هلال احمر را از شمال به جنوب و از شرق به غرب سر بزنم، چون تنها در این مراکز است که داروهای ما به نرخ دولتی پیدا می‌شود.»
نمایندگان بیمه را در تمام داروخانه‌ها مستقر کنید
حلقه گفت‌وگوی ما بیماران دیگر را هم میهمان گپ‌وگفتمان می‌کند. زن جوانی که 8 ماهی می‌شود به بیماری سرطان سینه مبتلاست، می‌گوید: «من از تهران‌پارس آمده‌ام. به واسطه اینکه ساکن همان منطقه هستم، تامین داروهایم از داروخانه هلال احمر منطقه آسان‌تر بود، اما چند وقتی است به خاطر نبود نماینده بیمه مجبوریم تا داروخانه مرکزی در نجات‌اللهی بیاییم. محدوده‌ای که هم طرح ترافیک است، هم به واسطه قرار داشتن در مرکز شهر بسیار تردد را برای ما سخت می‌کند. از مسئولان هلال احمر خواهشمندم بیماران شیمی‌درمانی را درک کنند و بستری را فراهم کنند که این بیماران و خانواده‌ها فقط دغدغه درمان بیماری را داشته باشند.»
حرفش که تمام می‌شود، آهی می‌کشد و می‌گوید: «هزینه‌های بالای درمان سرطان کمرمان را شکسته. تفاوت قیمت داروها در داروخانه هلال احمر با بازار آزاد از زمین تا آسمان است، مثلا بیماران برای دارویی که باید 800 هزار تومان تا یک میلیون تومان پرداخت کنند در داروخانه هلال احمر فقط 50 هزار تومان می‌پردازند و این بزرگ‌ترین کمک به بیماران است. در کنار هزینه‌های دارو، هزینه پرتو درمانی و … نیز که گاهی تا 80 میلیون برای بیماران آب می‌خورد، مشکلات اقتصادی پیش روی ما را دو چندان کرده است. همه خسته‌ایم و طاقت هیچ مساله و مشکل جدیدی را نداریم. هلال احمر همواره به بیماران نیازمند کمک می‌کند. این‌بار نیز ما خواستار دستگیری و همراهی از بیماران سرطانی و شیمی‌درمانی هستیم.»
داروخانه مرکزی خلوت‌تر شده
از وقتی محل عرضه نسخه بیماران شیمی‌درمانی از داروخانه مرکزی مجزا شده، بیماران مراجعه‌کننده به این داروخانه هم وقت کمتری را صرف دریافت نسخه‌های خود می‌کنند. علیرضا بهرامی یکی از مراجعه‌کنندگان به این داروخانه در حالی که برای دریافت نسخه دخترش، که به بیماری «ام اس» مبتلاست، مراجعه کرده، می‌گوید: «قبل از عید باید نصف روز را کامل در داروخانه سپری می‌کردیم تا یک نسخه را دریافت کنیم، اما از ابتدای سال جاری این روند سریع‌تر شده و ما راحت‌تر می‌توانیم داروهایمان را دریافت کنیم.»
برخی محدودیت‌های دارویی نتیجه تحریم‌هاست
دکتر فرامرز امامی، مدیر داروخانه هلال احمر نیز در گفت‌وگو با «شهروند» ضمن اشاره به این موضوع که جمعیت هلال احمر همواره می‌کوشد با خرید داروهای مورد نیاز بیماران شیمی‌درمانی بستر تامین دارویی این بیماران را فراهم کند، می‌گوید: «در تامین برخی اقلام دارویی به واسطه تحریم‌ها کمبودهای دارویی به صورت سراسری در کشور وجود دارد. در برخی موارد هم بیماران و خانواده‌ها تاکید بر یک شرکت تولیدکننده خاص دارند که ممکن است در داروخانه موجود نباشد و این مساله باعث مراجعه مجدد آنها به سایر مراکز شود.»
به گفته او، تفکیک محل عرضه نسخه‌های بیماران شیمی‌درمانی از سایر بیماران با هدف تسریع کار بیماران، مراقبت از سلامتی آنها و جلوگیری از معطلی بیش از حدشان در انتظار دریافت نسخه صورت گرفته است؛ هر چند آماده‌سازی نسخه در داروخانه هلال احمر به واسطه تایید سیستمی بیمه‌ها زمانبر است و این زمان به حداقل رسیده است.